Wyszukiwarka
Liczba elementów: 256
Obecność żubrów na ziemi pszczyńskiej sięga roku 1865, kiedy książę pszczyński Jan Henryk XI Hochberg za 20 jeleni otrzymał od cara Aleksandra II 4 żubry. Po I wojnie światowej, kiedy białowieskie stado żubrów było wytępione, dzięki żubrom pszczyńskim zdołano je odbudować. Hodowla żubrów pszczyńskich odbywa się w rezerwacie „Żubrowisko” w Jankowicach, natomiast na terenie parku pszczyńskiego urządzono Pokazową Zagrodę Żubrów, w skład której wchodzą dwie zagrody, których łączna powierzchnia wynosi ok. 10 ha. Towarzyszą im paśniki, obiekt kwarantannowy oraz magazyny karmy. Zwierzęta oglądać można z widokowego pomostu (osoby niepełnosprawne mogą na niego wyjechać windą). Obok żubrów znajdziemy tutaj również innych przedstawicieli świata zwierzęcego. Na terenie Zagrody mieszkają jelenie, sarny, daniele, muflony, a także kaczki krzyżówki, kazarki rdzawe, łabędzie, bernikle, gęsi łabędzionose oraz dumnie przechadzające się pawie. Zwiedzanie ułatwia ścieżka edukacyjna oraz ekspozycja prezentująca świat zwierzęcy i roślinny ziemi pszczyńskiej. W interesujący i przystępny sposób ze zwyczajami żubrów oraz ich historią w Pszczynie zaznajamia trójwymiarowy film. Salę kinową można wykorzystać także dla celów seminariów, szkoleń czy spotkań biznesowych. W sąsiedztwie obiektu znajduje się restauracja. Żubr jest zwierzęciem roślinożernym - zjada przede wszystkim rośliny zielne i trawy, zaś zimą i wiosną także korę i pędy niektórych drzew i krzewów oraz żołędzie i kasztany. Większość czasu w dzień żubr spędza właśnie na jedzeniu - warto wiedzieć, że dorosły osobnik konsumuje od 40 do 60 kg pożywienia na dobę. Żubr był kiedyś zagrożony wyginięciem. Jego populacja spadała od średniowiecza w miarę wyrębu lasów i polowań. Pod koniec XVIII wieku gatunek ten występował tylko w Puszczy Białowieskiej i na Kaukazie. Ochronę gatunku podejmowali polscy królowie i carowie rosyjscy, jednak w okresie międzywojennym były na świecie już tylko 54 żubry. Wszystkie żyjące dziś egzemplarze tego pięknego gatunku są potomkami 12 zwierząt, z których odtworzono obecną populację. W ostatnich latach na całym świecie żyło około 4200 osobników, z czego jedna trzecia przebywała w zamkniętych hodowlach. W Polsce jest ok. 1200 przedstawicieli tego gatunku - połowa w Puszczy Białowieskiej.
Rejon masywu Wielkiej Rycerzowej, stanowiący część tzw. Worka Raczańskiego, to (zdaniem wielu) jedna z najładniejszych części Beskidu Żywieckiego. Pokryta gęstymi lasami, dwuwierzchołkowa góra z obszerną polaną wznosi się o 500 m ponad okolicznymi dolinami. Wielka Rycerzowa leży zarazem w głównym grzbiecie Karpat, stanowiącym wododział zlewisk Morza Bałtyckiego i Czarnego oraz grzbiet graniczny Polski i Słowacji. Ku północy od Rycerzowej odchodzą dwa malownicze, boczne grzbiety. W wybitniejszym z nich leży interesujący i widokowy, wyniosły szczyt Muńcuł (1165 m). Widok z hali na Rycerzowej obejmuje sporą część Beskidu Żywieckiego (oryginalnie prezentują się stąd Pilsko i Babia Góra) oraz Śląskiego. Przy dobrej pogodzie widać stąd także Tatry oraz charakterystyczne, postrzępione szczyty niedalekiej Małej Fatry na Słowacji. „Bacówka na Rycerzowej” to sympatyczne schronisko, otwarte w 1975 roku. Posiada 33 miejsca noclegowe, można też tutaj rozbić namiot. Najdogodniejsze szlaki podejściowe w masyw Wielkiej Rycerzowej prowadzą z miejscowości Soblówka (nieco atrakcyjniejsza trasa, znakowana kolorem żółtym oraz wygodniejsza, szczególnie zimą, trasa znakowana kolorem czarnym; każdy z wariantów podejścia zajmuje niespełna 2 g.) Dłuższe są, trwające ok. 4 g., podejścia od północy: ze stacji kolejowej Rycerka (szlak czerwony) oraz z miejscowości Ujsoły przez Muńcuł (szlak zielony, miejscami dość trudny). Z Rycerzowej wędrować możemy również głównym grzbietem na zachód, w stronę masywu Wielkiej Raczy (szlak czerwony; 4,5 – 5 g.) albo w przeciwnym kierunku: wyznakowanym wzdłuż granicy słowackim szlakiem niebieskim udać się na wielogodzinną wędrówkę w masyw góry Oszus. Interesujące są także wycieczki na stronę słowacką. Nieco dłuższa trasa, na którą trzeba poświęcić praktycznie cały dzień, to wyprawa do miejscowości Vychylovka, gdzie znajduje się skansen architektury ludowej oraz kolejka wąskotorowa.
Żory, na co wskazuje etymologia tej nazwy, stanęły w miejscu, gdzie pierwsi osadnicy uzyskali ziemię pod uprawę poprzez wypalenie miejscowych lasów. Powstała w ten sposób osada rozwinęła się dzięki położeniu na szlaku handlowym, łączącym Kraków ze Śląskiem. W drugiej połowie XIII wieku Żory awansowały do statusu miasta. Decyzję o jego założeniu podjął w 1272 roku, aktywny na tym polu książę opolsko-raciborski, Władysław. Ukształtowany na przełomie XIII i XIV wieku układ urbanistyczny Żor przetrwał do dziś. Gród otoczono murem, który wraz z fosą przypominał wyglądem wrzeciono (długie na 450 m i szerokie na 300). Na obu jego końcach wymurowano bramy: od strony wschodniej krakowską, od strony zachodniej cieszyńską. Pozostałością po rozebranym na początku XIX wieku murze jest biegnąca po owalu ul. Murarska, z nielicznymi parterowymi domkami, reliktami starej zabudowy oraz kapliczką św. Jana Nepomucena, wybudowaną w miejscu drewnianego kościółka Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, który spłonął w 1807 roku. Natomiast w miejscu dawnych bram postawiono ich pomniejszone rekonstrukcje. Fragmenty ceglanych obwarowań odnajdziemy np. pomiędzy kościołem parafialnym a starym cmentarzem. Centrum miasta stanowił i stanowi prostokątny Rynek. Liczne pożary, trawiące miasto, spowodowały, że jego zabudowa pochodzi głównie z XIX i XX wieku. Na środku znajduje się zabytkowa figura św. Jana Nepomucena. Warto zwrócić uwagę na dwie kamienice znajdujące się w południowej pierzei Rynku: obok siebie stoi tam ratusz i skromny dom rodzinny Otto Sterna, laureata Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki. Na północ od placu Rynku wznosi się kościół parafialny pod wezwaniem św. św. Filipa i Jakuba. Wzniesiony w XV wieku, w stylu gotyckim, w następnych stuleciach był wielokrotnie niszczony i odbudowywany.
Sosnowice (pierwotna nazwa Sosnowca) oraz okoliczne miejscowości przeżywały pierwszy okres dynamicznego uprzemysłowienia w drugiej połowie XIX wieku, dzięki m.in. doprowadzeniu linii Kolei Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej. W tym czasie do Zagłębia Dąbrowskiego przybyli przedsiębiorczy ludzie z różnych krajów europejskich, ale głównie z Niemiec. Przyczynili się oni do rozwoju regionu, zbudowali też tutaj swoją pomyślność. Jednym z najważniejszych przemysłowców, przybyłych zza zachodniej granicy Królestwa Polskiego, był Heinrich Dietl. Urodził się w Saksonii, w 1839 roku. W młodości zdobywał wiedzę na temat nowinek w przemyśle włókienniczym, przebywając m.in. w Stanach Zjednoczonych. W 1878 roku przyjechał na ziemie polskie pod zaborem rosyjskim. W miejscowości Pogoń (obecnie dzielnica Sosnowca) uruchomił rok później przędzalnię wełny czesankowej – pierwszą tego typu w Królestwie Polskim. Zakład ten dał mu bogactwo. W latach 80., nieopodal fabryki, przy dzisiejszej ulicy Żeromskiego, postawił Dietl pierwszy dom. Wraz ze wzrostem zamożności i znaczenia właściciela dom rozbudowywano, głównie w kierunku południowym, i nadano mu w końcu (na początku ubiegłego stulecia) wygląd neobarokowego pałacu. Za tak udany, architektoniczny efekt odpowiedzialny jest znany warszawski projektant, Antoni Jabłoński-Jasieńczyk. Pałac jest obiektem dwukondygnacyjnym. Odrestaurowane z pietyzmem (przez obecnych właścicieli) wnętrza zostały urządzone z wyjątkowym smakiem. Wielkie wrażenie wywierają kolejne pomieszczenia, jak np. sala balowa i tzw. buduar Klary Dietl (żony Heinricha), w stylu rokokowym, neobarokowa jadalnia i gabinet, pokój „fajkowy” utrzymany w stylu romańskim czy klasycystyczne salony. Jednak prawdziwym zaskoczeniem jest pokój kąpielowy z niezwykłym, oryginalnym wyposażeniem i zdobiącymi ściany freskami. Pozostający dziś własnością prywatną pałac pełni rolę centrum artystyczno-kulturalnego, w którym można także przenocować W czasach świetności pałac otoczony był przez zadbany park w stylu romantycznym, a po przeciwnej stronie ulicy Żeromskiego pełną parą pracowała fabryka włókiennicza, której nędzne pozostałości możemy dziś oglądać.
Wycieczki: Trójwieś
Koniaków to najwyżej położona wieś w województwie śląskim. Miejscowość leży w gminie Istebna w powiecie cieszyńskim, a znana jest przede wszystkim z pięknych wyrobów koronczarskich. „Chata na Szańcach” powstała w centrum Koniakowa w 1990 roku, z inicjatywy Tadeusza Ruckiego. Artysta ten wyspecjalizował się w wytwarzaniu regionalnych instrumentów, m.in. rogów pasterskich i alpejskich oraz trombit, a także zainicjował produkcję heklowanej (robionej szydełkiem) bielizny. Koniakowska galeria prezentuje przekrój prac Górali Śląskich z regionu tzw. Trójwsi Beskidzkiej (w jej skład wchodzi Koniaków, Jaworzynka i Istebna): od rzeźby, malarstwa, malarstwa na szkle i grafiki po stolarstwo artystyczne. Można tu również zobaczyć dużą kolekcję instrumentów pasterskich, w tym prawdopodobnie najdłuższą na świecie, ponad 11-metrową trombitę (wykonaną przez pana Ruckiego). Działa tu też stoisko pracowni ceramicznej „Ceramik” Justyny Łodzińskiej. W „Chacie na Szańcach” nie może oczywiście zabraknąć słynnych, koniakowskich wyrobów koronczarskich. Chlubą zbiorów jest koronkowy czepiec, mający około 140 lat (!). Zwiedzający mogą podziwiać, a także zakupić np. serwety, obrusy, bluzki oraz bieliznę damską (w tym oryginalne stringi). Po zwiedzaniu na turystów czekają regionalne dania w Karczmie „Kopyrtołka”. W lecie w galerii organizowane są konkursy gry na trombitach, podczas których można wygrać instrumenty wykonane przez Tadeusza Ruckiego.
Karczmarstwo w Sławkowie musiało kwitnąć od czasów zamierzchłych – tak, jak w całej ówczesnej Polsce. Już Jan Długosz wspomina w swej kronice, iż w 1220 r. klasztor Świętego Ducha w Prądniku pod Krakowem czerpał dochody z tutejszych karczm. Późniejsze wieki przynoszą szereg innych wzmianek o sławkowskich karczmach oraz o dochodach czerpanych przez starostów Klucza Sławkowskiego, biskupów krakowskich i mieszczan. Interes musiał być prężny, skoro dokumenty potwierdzają istnienie olbrzymiej ilości konfliktów o zyski ze sprzedaży trunków w tutejszych karczmach. Wiemy, że w roku 1787 istniały tu co najmniej trzy tego rodzaju lokale: Austeria Miejska, Szopa Sławkowska i Karczma Wygoda. Zachowana do dziś austeria sławkowska zwana była „Pierwochą”, co może oznaczać karczmę najstarszą, albo też najlepszą, pierwszorzędną. Choć istnieją przypuszczenia, że nazwa została utworzona od nazwiska jednego z dzierżawców. Trudno ustalić, od kiedy na obecnym miejscu znajdowała się karczma. Badania archeologiczne doprowadziły do odkrycia XIII-wiecznych fundamentów. Nie wiadomo jednak, czy wówczas był to budynek karczemny. Wiemy, że w Sławkowie od 27 do 29 sierpnia 1697 r., ucztował w król August II Mocny, który przed zgromadzonymi gośćmi miał złamać gołymi rękami srebrny kubek. Obecny wygląd budynku pochodzi z XVIII w. Niewyraźna data na belce stropowej bywa odczytywana jako 1701 lub 1781. Odnosić może się ona zarówno do powstania karczmy, jaki i jej remontu. Karczma zwana była „miejską” aż do utraty przez Sławków, podupadający w czasie zaborów, praw miejskich w 1870 roku. Mało brakowało, a karczma zostałaby rozebrana z powodu złego stanu technicznego w 1862 r. Budynek uratowała umowa miasta z Izraelem Blumenfeltem i Salomonem Frydmanem, którzy - wygrawszy przetarg - zobowiązali się wyremontować budynek w zamian za 20-letnią dzierżawę. W czasie okupacji hitlerowskiej, w karczmie urządzony został „Dom Niemiecki”. W latach 1969-1987 w jej izbach mieściło się muzeum, zaś od lat 90-tych XX w. ponownie działa tu lokal gastronomiczny. Budowla jest klasycznym przykładem drewnianej, staropolskiej karczmy, a według wielu opinii jest najstarszą oraz jedną z najpiękniejszych, zachowanych do dzisiejszych czasów. Zbudowana została na planie litery „T”, a przykrywa ją dwuspadowy dach kryty gontem i wsparty, od strony frontowej, na tworzących podcienie, sześciu kamiennych kolumnach.
Karczmarstwo w Sławkowie musiało kwitnąć od czasów zamierzchłych – tak, jak w całej ówczesnej Polsce. Już Jan Długosz wspomina w swej kronice, iż w 1220 r. klasztor Świętego Ducha w Prądniku pod Krakowem czerpał dochody z tutejszych karczm. Późniejsze wieki przynoszą szereg innych wzmianek o sławkowskich karczmach oraz o dochodach czerpanych przez starostów Klucza Sławkowskiego, biskupów krakowskich i mieszczan. Interes musiał być prężny, skoro dokumenty potwierdzają istnienie olbrzymiej ilości konfliktów o zyski ze sprzedaży trunków w tutejszych karczmach. Wiemy, że w roku 1787 istniały tu co najmniej trzy tego rodzaju lokale: Austeria Miejska, Szopa Sławkowska i Karczma Wygoda. Zachowana do dziś austeria sławkowska zwana była „Pierwochą”, co może oznaczać karczmę najstarszą, albo też najlepszą, pierwszorzędną. Choć istnieją przypuszczenia, że nazwa została utworzona od nazwiska jednego z dzierżawców. Trudno ustalić, od kiedy na obecnym miejscu znajdowała się karczma. Badania archeologiczne doprowadziły do odkrycia XIII-wiecznych fundamentów. Nie wiadomo jednak, czy wówczas był to budynek karczemny. Wiemy, że w Sławkowie od 27 do 29 sierpnia 1697 r., ucztował w król August II Mocny, który przed zgromadzonymi gośćmi miał złamać gołymi rękami srebrny kubek. Obecny wygląd budynku pochodzi z XVIII w. Niewyraźna data na belce stropowej bywa odczytywana jako 1701 lub 1781. Odnosić może się ona zarówno do powstania karczmy, jaki i jej remontu. Karczma zwana była „miejską” aż do utraty przez Sławków, podupadający w czasie zaborów, praw miejskich w 1870 roku. Mało brakowało, a karczma zostałaby rozebrana z powodu złego stanu technicznego w 1862 r. Budynek uratowała umowa miasta z Izraelem Blumenfeltem i Salomonem Frydmanem, którzy - wygrawszy przetarg - zobowiązali się wyremontować budynek w zamian za 20-letnią dzierżawę. W czasie okupacji hitlerowskiej, w karczmie urządzony został „Dom Niemiecki”. W latach 1969-1987 w jej izbach mieściło się muzeum, zaś od lat 90-tych XX w. ponownie działa tu lokal gastronomiczny. Budowla jest klasycznym przykładem drewnianej, staropolskiej karczmy, a według wielu opinii jest najstarszą oraz jedną z najpiękniejszych, zachowanych do dzisiejszych czasów. Zbudowana została na planie litery „T”, a przykrywa ją dwuspadowy dach kryty gontem i wsparty, od strony frontowej, na tworzących podcienie, sześciu kamiennych kolumnach.
Wycieczki: Tyskie Browarium
Tychy przez stulecia były jedną z osad na ziemi pszczyńskiej, na której piwowarstwo miało duże znaczenie już w czasach średniowiecznych. Dobitnie o tym świadczą tradycje warzenia piwa w samej Pszczynie, o czym przypomina położona w samym centrum miasta ulica Piwowarska. Pierwsza wzmianka o istnieniu browaru, należącego do właścicieli Pszczyny, pochodzi z 1629 roku. Funkcjonował on razem z gorzelnią. Produkowano wówczas trzy rodzaje piwa: wysyłkowe, drożdżowe i stołowe. Raczej nie przypominały one ani w smaku ani w wyglądzie dzisiaj znanych nam trunków. Rewolucja nastąpiła w XIX wieku - zmieniła się technologia produkcji piwa, browary z niewielkich manufaktur stawały się dużymi zakładami przemysłowymi. W 1861 roku książę pszczyński Jan Henryk XI Hochberg przekształcił browar w Tychach w nowoczesną fabrykę, budując m.in. młyn, słodownię, warzelnię, suszarnię i lodownię. W ofercie pojawiły się jasne Piwa Książęce. Wkrótce książęcej inicjatywie wyrosła konkurencja – Browar Obywatelski, który wpisał się w tradycje dzisiejszego potentata. Po II wojnie światowej browary upaństwowiono. Obecnie 400-letnią historią warzenia piwa w Tychach szczyci się Kompania Piwowarska SA. Muzeum Piwowarstwa w Tychach było pierwszą tego typu instytucją w Polsce. Oficjalne otwarcie miało miejsce 22 listopada 2004 roku. Ekspozycję umieszczono w dawnym kościele ewangelickim z początku XX wieku. Po powitaniu przez księcia Jana Henryka XI, zwiedzający w ciekawy sposób poznaje wszystkie etapy warzenia, butelkowania i degustacji złocistego napoju. Czeka tutaj wiele multimedialnych atrakcji, w tym projekcja trójwymiarowego filmu. Zainteresowani mogą również wypić szklaneczkę piwa w stylowym pubie. Warto się ponadto wybrać na zwiedzanie Tyskich Browarów Książęcych, w których tradycja dopełnia się nowoczesnością. Na trasie wycieczki znajduje się współczesna linia produkcyjna oraz piękne zabytki architektury przemysłowej, jak np. warzelnia z 1915 roku, bednarnia i smolarnia czy ciekawy budynek dyrekcji. Tyskie Browarium jest jednym z punktów na Szlaku Zabytków Techniki.
Karczmarstwo w Sławkowie musiało kwitnąć od czasów zamierzchłych – tak, jak w całej ówczesnej Polsce. Już Jan Długosz wspomina w swej kronice, iż w 1220 r. klasztor Świętego Ducha w Prądniku pod Krakowem czerpał dochody z tutejszych karczm. Późniejsze wieki przynoszą szereg innych wzmianek o sławkowskich karczmach oraz o dochodach czerpanych przez starostów Klucza Sławkowskiego, biskupów krakowskich i mieszczan. Interes musiał być prężny, skoro dokumenty potwierdzają istnienie olbrzymiej ilości konfliktów o zyski ze sprzedaży trunków w tutejszych karczmach. Wiemy, że w roku 1787 istniały tu co najmniej trzy tego rodzaju lokale: Austeria Miejska, Szopa Sławkowska i Karczma Wygoda. Zachowana do dziś austeria sławkowska zwana była „Pierwochą”, co może oznaczać karczmę najstarszą, albo też najlepszą, pierwszorzędną. Choć istnieją przypuszczenia, że nazwa została utworzona od nazwiska jednego z dzierżawców. Trudno ustalić, od kiedy na obecnym miejscu znajdowała się karczma. Badania archeologiczne doprowadziły do odkrycia XIII-wiecznych fundamentów. Nie wiadomo jednak, czy wówczas był to budynek karczemny. Wiemy, że w Sławkowie od 27 do 29 sierpnia 1697 r., ucztował w król August II Mocny, który przed zgromadzonymi gośćmi miał złamać gołymi rękami srebrny kubek. Obecny wygląd budynku pochodzi z XVIII w. Niewyraźna data na belce stropowej bywa odczytywana jako 1701 lub 1781. Odnosić może się ona zarówno do powstania karczmy, jaki i jej remontu. Karczma zwana była „miejską” aż do utraty przez Sławków, podupadający w czasie zaborów, praw miejskich w 1870 roku. Mało brakowało, a karczma zostałaby rozebrana z powodu złego stanu technicznego w 1862 r. Budynek uratowała umowa miasta z Izraelem Blumenfeltem i Salomonem Frydmanem, którzy - wygrawszy przetarg - zobowiązali się wyremontować budynek w zamian za 20-letnią dzierżawę. W czasie okupacji hitlerowskiej, w karczmie urządzony został „Dom Niemiecki”. W latach 1969-1987 w jej izbach mieściło się muzeum, zaś od lat 90-tych XX w. ponownie działa tu lokal gastronomiczny. Budowla jest klasycznym przykładem drewnianej, staropolskiej karczmy, a według wielu opinii jest najstarszą oraz jedną z najpiękniejszych, zachowanych do dzisiejszych czasów. Zbudowana została na planie litery „T”, a przykrywa ją dwuspadowy dach kryty gontem i wsparty, od strony frontowej, na tworzących podcienie, sześciu kamiennych kolumnach.
O Gliwicach źródła historyczne wspominają po raz pierwszy w XIII wieku. Na początku XIV stulecia brat księcia bytomskiego, Siemowit, osiadł w mieście i zaczął tytułować się księciem gliwickim. Bardzo prawdopodobne, że to właśnie temu władcy zawdzięcza miasto powstanie solidnej warowni. Specjaliści spierają się jednak, czy był nią zachowany do dziś zamek. Wielu uważa, że pierwotny stał nieopodal kościoła Wszystkich Świętych, gdzie obecnie znajduje się budynek plebani. Jeśli mają rację ci drudzy, to podziwiany jako Zamek Piastowski budynek jest XVI-wiecznym tzw. dworem Cetrycza, jak nazywano ten obiekt do 1945 roku. Fryderyk von Zettritz (Cetrycz) dzierżawił miasto w drugiej połowie XVI wieku. Do budowy swej siedziby wykorzystał XIV-wieczne baszty, pomiędzy którymi wybudował dwupiętrowy budynek z cegły. W następnych dziesięcioleciach zamek podlegał licznym przebudowom. M.in. zmieniono wygląd średniowiecznych baszt. Będąc pod opieką miasta często zmieniał swoje przeznaczenie. Był arsenałem miejskim, magazynem, a nawet więzieniem. Dopiero po 1945 r. zaczęto go określać jako Zamek Piastowski. Dziś jest to jego oficjalna nazwa; umieszczono tutaj Oddział Muzeum w Gliwicach. Obecnie, po gruntownej rewitalizacji w 2008 r., w salach ekspozycyjnych prezentuje się zbiory z działów: archeologicznego, historycznego i etnograficznego. Wystawa archeologiczna to głównie plon prac wykopaliskowych, prowadzonych na cmentarzysku kultury łużyckiej w Świbiu, na Starym Mieście w Gliwicach, w zamku w Toszku i grodzisku w Pławniowicach. Obecnie czasowo jest tam prezentowana wystawa, na której eksponowane są zabytki pozyskane w wyniku wykopalisk archeologicznych na gliwickim Rynku w 2010 r. Ekspozycja historyczna jest również bardzo zróżnicowana. Możemy zobaczyć pamiątki pozostałe po cechach gliwickich, przedmioty związane z powstaniami śląskimi, plebiscytem czy działalnością Związku Polaków w Niemczech, a także bogatą kolekcję fotografii. Ciekawość wzbudza zbiór militariów z krajów… Dalekiego Wschodu. W części etnograficznej znajdziemy się w śląskiej kuchni i izbie - z typowym dla tego regionu wystrojem tych pomieszczeń, charakterystycznych dla domów wiejskich i miejskich pierwszej połowy XX wieku. Uzupełnieniem ekspozycji są unikatowe, archiwalne fotografie ze zbiorów Muzeum, będące niezwykłym dokumentem życia ludzi, obyczajów, a także ogromnych zmian zachodzących na Górnym Śląsku od końca XIX do połowy XX wieku.
Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne, jest jedną z głównych atrakcji Parku Śląskiego. Powstało na najwyższym wzniesieniu - tzw. Górze Parkowej (320 m n.p.m.). Z okazji Roku Kopernikowskiego, w 1953 podjęto decyzję o budowie obiektu imienia wielkiego astronoma. Oficjalne otwarcie Planetarium w Chorzowie nastąpiło już w roku 1955. Budynek powstał według oryginalnego projektu krakowskiego architekta Zbigniewa Solawy. Charakterystyczna kopuła, która od wewnątrz imituje firmament niebieski, jest jednocześnie ekranem do prezentacji planet, gwiazdozbiorów i innych ciał niebieskich. Pod kopułą mieści się potężny projektor (o masie 2 ton i wysokości 5 m w pionowym ustawieniu), wyprodukowany w Zakładach Carla Zeissa. Dzięki temu urządzeniu, siedząc w fotelach specjalnej konstrukcji, na 400-osobowej widowni, można zobaczyć rzeczywisty wygląd nieba z dowolnego miejsca na Ziemi. W budynku Planetarium znajduje się też Obserwatorium Astronomiczne, które pochwalić się może jednym z największych w Polsce teleskopów (refraktorów) o 30-centymetrowym obiektywie. Daje on możliwość obserwacji Słońca, Księżyca, komet, innych planet i gwiazdozbiorów, nawet w 750-krotnym powiększeniu. W Planetarium odbywają się popularnonaukowe prelekcje, pokazy oraz lekcje geografii i astronomii, a nawet koncerty muzyki elektronicznej. Odwiedzający mogą uczestniczyć w niezwykle interesujących seansach astronomicznych. Działa też tutaj stacja meteorologiczna i sejsmologiczna, a miłośnicy wiedzy o wszechświecie mają okazję skorzystać z bogatego księgozbioru biblioteki. Na dziedzińcu usytuowano zegar słoneczny o 9-metrowej wskazówce, skonstruowany przez Tadeusza Przypkowskiego.
O Gliwicach źródła historyczne wspominają po raz pierwszy w XIII wieku. Na początku XIV stulecia brat księcia bytomskiego, Siemowit, osiadł w mieście i zaczął tytułować się księciem gliwickim. Bardzo prawdopodobne, że to właśnie temu władcy zawdzięcza miasto powstanie solidnej warowni. Specjaliści spierają się jednak, czy był nią zachowany do dziś zamek. Wielu uważa, że pierwotny stał nieopodal kościoła Wszystkich Świętych, gdzie obecnie znajduje się budynek plebani. Jeśli mają rację ci drudzy, to podziwiany jako Zamek Piastowski budynek jest XVI-wiecznym tzw. dworem Cetrycza, jak nazywano ten obiekt do 1945 roku. Fryderyk von Zettritz (Cetrycz) dzierżawił miasto w drugiej połowie XVI wieku. Do budowy swej siedziby wykorzystał XIV-wieczne baszty, pomiędzy którymi wybudował dwupiętrowy budynek z cegły. W następnych dziesięcioleciach zamek podlegał licznym przebudowom. M.in. zmieniono wygląd średniowiecznych baszt. Będąc pod opieką miasta często zmieniał swoje przeznaczenie. Był arsenałem miejskim, magazynem, a nawet więzieniem. Dopiero po 1945 r. zaczęto go określać jako Zamek Piastowski. Dziś jest to jego oficjalna nazwa; umieszczono tutaj Oddział Muzeum w Gliwicach. Obecnie, po gruntownej rewitalizacji w 2008 r., w salach ekspozycyjnych prezentuje się zbiory z działów: archeologicznego, historycznego i etnograficznego. Wystawa archeologiczna to głównie plon prac wykopaliskowych, prowadzonych na cmentarzysku kultury łużyckiej w Świbiu, na Starym Mieście w Gliwicach, w zamku w Toszku i grodzisku w Pławniowicach. Obecnie czasowo jest tam prezentowana wystawa, na której eksponowane są zabytki pozyskane w wyniku wykopalisk archeologicznych na gliwickim Rynku w 2010 r. Ekspozycja historyczna jest również bardzo zróżnicowana. Możemy zobaczyć pamiątki pozostałe po cechach gliwickich, przedmioty związane z powstaniami śląskimi, plebiscytem czy działalnością Związku Polaków w Niemczech, a także bogatą kolekcję fotografii. Ciekawość wzbudza zbiór militariów z krajów… Dalekiego Wschodu. W części etnograficznej znajdziemy się w śląskiej kuchni i izbie - z typowym dla tego regionu wystrojem tych pomieszczeń, charakterystycznych dla domów wiejskich i miejskich pierwszej połowy XX wieku. Uzupełnieniem ekspozycji są unikatowe, archiwalne fotografie ze zbiorów Muzeum, będące niezwykłym dokumentem życia ludzi, obyczajów, a także ogromnych zmian zachodzących na Górnym Śląsku od końca XIX do połowy XX wieku.